Tư vấn chuyên môn bài viết:
BÁC SĨ DƯƠNG THỊ THÙY NGA
Sai lệch khớp cắn là gì? Phân loại
Sai lệch khớp cắn (Malocclusion) là thuật ngữ chung của những trường hợp không cân đối, thăng bằng giữa hàm trên và hàm dưới hay giữa các răng với nhau. Nguyên nhân của các trường hợp này bao gồm rất nhiều yếu tố khác nhau như cụ thể
Yếu tố bẩm sinh (Chiếm hơn 70%)
Thói quen xấu như: Đẩy, đá lưỡi; Đeo răng giả; mút môi, . ..
Mất răng sữa sớm làm những chiếc răng bên cạnh mọc lung tung sang
Khớp cắn là sự kết hợp của hàm răng trên và dưới, các cơ tiếp xúc với nhau khi ăn nhai đang trong trạng thái nghỉ ngơi. Hai hàm có tỷ lệ cân xứng, răng mọc thẳng và cân đối sẽ tạo nên khớp cắn tốt để quá trình ăn nhai diễn ra thuận tiện.
Ngược lại, trong trường hợp hàm hô, thưa, răng mọc thừa, mọc lệch, xiên, khểnh, răng không đều sẽ dẫn đến tình trạng sai khớp cắn. Tóm lại, sai khớp cắn là tình trạng tương quan lệch trục giữa các răng của 2 cung hàm không ăn khớp với nhau kể cả khi ăn nhai hoặc đang trong trạng thái nghỉ ngơi.
link tham khảo :Nâng mũi có nguy hiểm không và 1 số lưu ý khi nâng mũi
Khớp cắn ảnh hưởng lớn đến khả năng nhai nát thức ăn của răng. Do đó, tình trạng này tác động không tốt cho sức khoẻ răng miệng và về lâu dài làm tăng khả năng mắc phải một số bệnh dạ dày. Phát triển ảnh hưởng đối với cơ thể, sai lệch khớp cắn sẽ làm mất thẩm mỹ và tác động không tốt đến sự tự tin trong quá trình giao tiếp.
phân loại sai khớp cắn
Sai khớp cắn loại I: Sai khớp cắn loại I là tình trạng khớp cắn bị sai lệch do răng mọc sai chỗ, răng mọc chen chúc, răng thưa, khấp khểnh,… Theo mô tả của Edward Angle, sai khớp cắn loại I xảy ra khi chỉ có sự lệch lạc của răng số 1, 2, 3 và 4, hoàn toàn không có sự bất thường về khoảng cách hay sự đối xứng giữa răng số 6 ở hàm trên và hàm dưới.
Sai khớp cắn loại II: Sai khớp cắn loại II theo Edward Angle là tình trạng răng số 6 của hàm trên nằm ở ½ mặt nhai của răng số 5 và răng số 6 của hàm dưới. Tình trạng này gặp ở những trường hợp răng hô, vẩu.
Ngoài ra, Edward Angle còn chia trường hợp sai khớp cắn loại II thành 2 nhánh nhỏ hơn là khớp cắn sâu nặng (hai răng cửa chìa ra bên ngoài) và khớp cắn sâu hở lợi (hai răng cửa vẫn bình thường nhưng 2 chiếc răng số 2 thụt về sau che phần răng ở hàm dưới).
Sai khớp cắn loại III: Sai khớp cắn loại III là tình trạng răng số 6 của hàm trên xê dịch vào phía bên trong dẫn đến tình trạng mặt nhai của răng tiếp xúc với ½ mặt nhai của răng số 6 và ½ mặt nhai của răng số 7 hàm dưới. Đây được gọi là tình trạng khớp cắn ngược hay còn gọi là răng móm hoặc răng vẩu hàm dưới.
Sai khớp cắn thường xảy ra do răng mọc lệch, mọc ngầm, chen chúc, răng thưa, hô vẩu,… Do đó, tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai mà còn tác động không nhỏ đến chức năng thẩm mỹ.
Nguyên nhân gây sai lệch khớp cắn
Sai lệch khớp cắn có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó di truyền là nguyên nhân lớn nhất. Ngoài ra, ảnh hưởng của các thói quen và bệnh lý nha khoa cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.
Các nguyên nhân gây sai lệch khớp cắn thường gặp:
1. Di truyền
Di truyền là nguyên nhân chiếm 70% trường hợp bị sai lệch khớp cắn. Tương tự với mọi bộ phận trong cơ thể thì cấu trúc răng cũng có khả năng di truyền từ ông bà, bố mẹ sang con cháu. Cũng nếu có người thân cận huyết gặp phải tình trạng này thì nguy cơ bị sai lệch khớp cắn có thể lên đến 70%. Nếu xảy ra do di truyền thì tình trạng này cũng không thể ngăn ngừa.
2. Mất răng sữa sớm
Sai lệch khớp cắn cũng có thể xảy ra khi rụng răng sữa sớm. Thông thường, răng sữa sẽ lung lay và rụng nhằm chuẩn bị cho quá trình mọc răng vĩnh viễn. Tuy nhiên, răng sữa có thể rụng sớm hơn cùng với nguyên nhân như chấn thương, sâu răng nặng, . .. Tình trạng rụng răng sữa sớm khiến răng vĩnh viễn mọc lệch hoặc chen chúc gây ra các vấn đề ở khớp cắn.
3. Do các thói quen xấu
Ngoài ra, sai khớp cắn cũng có thể xảy ra bởi những thói quen xấu sau:
Tật mút tay, đẩy lưỡi ở trẻ em: Tật mút tay, đẩy lưỡi ở trẻ em có thể khiến răng cửa trên và dưới bị chìa ra bên ngoài gây ra tình trạng viêm, lợi, răng khấp khểnh, . .. Đây là nguyên nhân rất phổ biến gây ra tình trạng sai lệch khớp cắn cùng nhiều vấn đề răng miệng khác.
Nghiến răng khi ngủ: Nghiến răng khi ngủ là thói quen ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ răng miệng. Áp lực trong quá trình nghiến sẽ khiến răng hàm dịch chuyển. Về lâu dài, mặt nhai của răng bị mòn khiến răng sai lệch khớp cắn và phát sinh nhiều vấn đề khác.
Một số thói quen khác: Ngoài những thói quen kể trên thì tình trạng sai lệch khớp cắn cũng có thể xảy ra bởi một số thói quen xấu như thở bằng miệng, ngậm ti giả liên tục, dùng răng cắn xé các vật cứng, . .. Những thói quen này sẽ khiến răng bị lộ ra bên ngoài dẫn đến tình trạng hô, méo và sai khớp cắn.
4. Do bệnh lý
Răng cũng có thể bị lung lay, lệch hoặc rụng dưới ảnh hưởng của một số bệnh lý nha khoa như sâu răng và viêm nha chu. Ban đầu, những bệnh lý này sẽ ảnh hưởng đến một hoặc vài răng trên cung hàm. Nhưng về sau, vi khuẩn có thể tấn công nhiều răng dẫn đến tình trạng chân răng lung lay, gãy và sai lệch khớp cắn khi ăn.
5. do chấn thương
Chấn thương do té ngã hoặc tai nạn cũng có thể khiến răng dịch chuyển đến các vị trí khác dẫn đến sai khớp cắn. Ngoài ra, tình trạng này cũng ảnh hưởng đến thẩm mỹ, gây nên sự mất tự tin và ngại ngùng trong quá trình giao tiếp.
6. Do ảnh hưởng của chế độ dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ răng miệng và sự phát triển của xương hàm. Các nghiên cứu cho biết, trẻ sơ sinh bị thiếu hụt vi chất dinh dưỡng thường có xương hàm mỏng và kém tăng trưởng. Đây cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng sai lệch khớp cắn mà ít người nghĩ đến.
Sai khớp cắn có ảnh hưởng gì không?
Sai khớp cắn là một trong các vấn đề răng miệng hay gặp bên cạnh sâu răng và viêm nha chu. Tình trạng này có thể xảy ra sau khi hoàn thiện bộ răng vĩnh viễn hoặc sẽ phát sinh về sau dưới ảnh hưởng của các thói quen xấu. Trên thực tế, sai lệch khớp cắn hoàn toàn không gây ra bệnh nên càng khó phát hiện nếu không thăm khám.
Nhiều người cho rằng, khớp cắn bị sai lệch không ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ răng miệng nên không cần phải thăm khám và điều trị. Nhưng trên thực tế, tình trạng này sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng và hậu quả về sau.
Một số ảnh hưởng có thể gặp phải nếu không khắc phục sai lệch khớp cắn sớm:
Ảnh hưởng đến khả năng nhai do phần lưỡi bám thấp và khớp cắn bị hở
Răng lệch lạc sẽ khiến khả năng ăn nhai giảm sút, từ đó làm tăng vận động của cơ hàm gây ra tình trạng viêm khớp thái dương hàm (đau khớp thái dương hàm, khớp phát ra tiếng kêu trong quá trình ăn nhai, . ..)
Răng lệch lạc là điều kiện để thức ăn bám vào tạo nên dị vật, mảng bám. Lâu ngày, răng miệng sẽ xuất hiện các vấn đề như sâu răng, viêm nha chu, . ..
Răng hô, méo, hở, răng thưa, lệch lạc, . .. đều ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sự tự tin trong cuộc sống.
Có thể thấy, sai khớp cắn gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khoẻ răng miệng và chất lượng cuộc sống. Vì vậy, nếu nghi ngờ gặp phải tình trạng này, bạn nên thăm khám sớm để được điều trị thích hợp. Tránh trường hợp chủ quan khiến khớp cắn bị sai lệch dẫn đến nhiều vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng.
Giải pháp khắc phục tình trạng sai khớp cắn
Sai lệch khớp cắn cần phải được điều trị sớm nhằm đảm bảo sức khoẻ răng miệng và ngăn ngừa những ảnh hưởng, biến chứng nguy hiểm. Khớp cắn bị hở hoặc sâu thường có 2 yếu tố chính là do răng và do hàm. Trước khi điều trị, bác sĩ sẽ thăm khám, chụp x-quang để đánh giá chính xác cấu trúc răng và hàm nhằm tìm ra giải pháp khắc phục phù hợp nhất.
1. Niềng răng – chỉnh nha
Niềng răng (chỉnh nha) được coi là phương pháp hiệu quả đối với các trường hợp bị sai lệch khớp cắn. Nếu phát hiện sớm, nên áp dụng phương pháp này từ khi 7 tuổi (giai đoạn đang thay thế răng sữa) nhằm giảm thiểu tối đa tình trạng răng mọc lệch lạc, lung lay, sứt mẻ. Sau đó, có thể xem xét niềng răng nhằm khắc phục hoàn toàn những khiếm khuyết của răng.
link tham khảo :“Bỏ túi” 1 Số phương pháp thu nhỏ cánh mũi hiệu quả
Đến phương pháp chỉnh nha được sử dụng để khắc phục tình trạng sai lệch khớp cắn:
Sử dụng hàm trainer: Hàm trainer hay còn gọi là niềng răng silicon trainer được sử dụng khi trẻ từ 3 – 15 tuổi. Khí cụ chỉnh nha này được làm từ chất liệu cao su có độ dẻo, đàn hồi cao và dễ sử dụng. Hàm trainer được sử dụng chủ yếu vào ban đêm và ít nhất 1 giờ vào ban ngày nhằm đảm bảo răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí, tránh tình trạng lệch lạc và khểnh. Ngoài ra, phương pháp này cũng giúp khắc phục các nhược điểm về mút tay, đẩy lưỡi, nghiến răng khi ngủ, . ..
Niềng răng cố định: Niềng răng cố định là cách gọi khác của niềng răng mắc cài. Đây là phương pháp niềng răng thường được sử dụng ở trẻ từ 10 tuổi trở lên và người trưởng thành. Hiện tại, mắc cài được sử dụng có 2 loại là mắc cài thông thường và mắc cài tự bắt được làm từ gốm, sứ hoặc thuỷ tinh. Tuỳ theo độ sai lệch khớp cắn, thời gian niềng có thể kéo dài từ 1 – 3 năm.
Niềng răng bằng khay trong suốt: Niềng răng bằng khay trong suốt là phương pháp chỉnh nha được ưa thích trong thời gian gần đây. Phương pháp này không sử dụng mắc cài mà chế tạo các khay trong suốt có khả năng tháo lắp dễ dàng để cân chỉnh và điều hướng răng.
Niềng răng bằng khay trong suốt có ưu điểm tính thẩm mỹ cao, thuận tiện khi ăn uống và sinh hoạt. Tuy nhiên, phương pháp này không có hiệu quả cao khi dịch chuyển răng theo chiều thẳng đứng. Vì vậy nếu cần, bác sĩ sẽ chỉ định đeo mắc cài trong 2 – 3 tháng cuối lộ trình để hoàn chỉnh khớp cắn.
Niềng răng – chỉnh nha có thể khắc phục tình trạng sai khớp cắn bằng việc dịch chuyển răng trở lại đúng vị trí. Ngoài hiệu quả hoàn thiện khớp cắn, phương pháp này cũng giúp cải thiện tính thẩm mỹ của hàm răng, đem lại nụ cười tươi tắn và tự tin hơn.
2. Phẫu thuật chỉnh hàm
Với các trường hợp sai khớp cắn hoặc xương hàm trên và xương hàm dưới không cân xứng, bác sĩ có thể xem xét phẫu thuật chỉnh hàm hô lệch. Phẫu thuật sẽ được thực hiện để chỉnh cấu trúc của hai hàm theo đúng khớp cắn.
Nếu cần, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật kết hợp niềng răng và chỉnh nha nhằm đem lại hiệu quả tối ưu. Phẫu thuật chỉnh hàm là một trong các kỹ thuật ngoại khoa khó. Vì vậy nếu có dự định phẫu thuật, bạn cần chọn địa chỉ y tế đáng tin cậy. Tránh phẫu thuật chỉnh hàm ở các cơ sở thẩm mỹ không đảm bảo điều kiện phòng phẫu thuật vô trùng, tay nghề của bác sĩ và máy móc, thiết bị tiên tiến.
3. Các biện pháp hỗ trợ
Với hai phương pháp chính là chỉnh nha và phẫu thuật, bác sĩ có thể chỉ định các biện pháp điều trị tuỳ theo tình trạng răng miệng của mỗi trường hợp.
Các biện pháp hỗ trợ giúp cải thiện tình trạng sai lệch khớp cắn:
Điều trị dứt điểm các bệnh lý nha khoa
Mài răng trong trường hợp răng mặt nhai của răng không đều
Bên cạnh đó, bạn nên xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh và vệ sinh răng miệng thường xuyên nhằm đảm bảo hiệu quả của những phương pháp điều trị sai lệch khớp cắn.
Phòng ngừa sai khớp cắn
Sai khớp cắn gây ra không ít tác hại cho sức khoẻ răng miệng và tính thẩm mỹ. Ngoài yếu tố trên thì những nguyên nhân khác hoàn toàn có thể phòng ngừa. Vì vậy, bạn nên chủ động ngăn chặn tình trạng trên với những cách đơn giản sau:
Khi trẻ có thể dùng cốc để uống sữa và nước thì cần hạn chế tối đa việc sử dụng bình. Thói quen bú bình là nguyên nhân gây ra tình trạng răng mọc lệch, hô, mẻ, răng thưa, lung lay. Ngoài ra, tình trạng này còn là tăng khả năng bị chứng sâu răng khi bú bình.
Cho trẻ sử dụng hàm trainer sớm nhằm tránh những hành vi xấu như cắn lưỡi, mút tay và nghiến răng khi ăn.
Ngay khi trẻ mọc răng sữa, phụ huynh nên cho trẻ gặp bác sĩ để được kiểm tra sức khoẻ và can thiệp sớm nếu có vấn đề gì. Xử lý sớm các bất thường của răng răng để phòng ngừa lệch khớp cắn cùng những vấn đề nha khoa khác.
Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ – đặc biệt là trong thời kỳ phát triển mạnh mẽ của xương hàm. Nếu trẻ gặp phải tình trạng biếng ăn hoặc bỏ ăn, nên cho trẻ đến gặp chuyên gia dinh dưỡng trong thời gian sớm nhất. Dinh dưỡng hợp lý giúp duy trì sự phát triển khoẻ mạnh của xương hàm, từ đó hạn chế tình trạng hàm hô, lệch lạc và phòng ngừa được các tổn thương ở khớp cắn.
Ngay khi nghi ngờ trẻ bị mắc bệnh lý nha khoa, phụ huynh nên cho trẻ thăm khám và chữa trị sớm nhằm bảo vệ răng. Tránh tình trạng chủ quan khiến răng bị lung lay, gãy dẫn đến hiện tượng hoại tử xương răng và hệ quả là khiến răng vĩnh viễn mọc lệch hoặc rụng.
link tham khảo :1 Số thắc mắc về nâng mũi sụn sườn
Hướng dẫn trẻ cách chăm sóc răng miệng mỗi ngày từ khi 3 tuổi nhằm hạn chế mảng bám và vi khuẩn tích tụ. Ngoài ra, nên cho trẻ khám nha khoa để lấy cao răng định kỳ.
Đường là nguồn dinh dưỡng ưa thích của nhiều hại khuẩn trong khoang miệng. Sử dụng món ăn và thức uống có chứa đường khiến vi khuẩn phát triển mạnh mẽ gây ra vô số những vấn đề nha khoa – yếu tố tăng khả năng bị lệch khớp cắn. Vì vậy, cần cắt giảm lượng đường trong khẩu phần ăn của trẻ.
