Mang thai ngoài tử cung là trường hợp trứng thụ tinh và làm tổ ở vị trí khác thay vì trong lòng tử cung, hay gặp nhất là vòi trứng, khi vỡ có thể gây ra nhiều tai biến đe doạ nghiêm trọng tính mạng. Việc có các hiểu biết cơ bản về thai ở ngoài tử cung sẽ giúp chị em phụ nữ có phương pháp phòng tránh, cũng như có hướng xử lý hiệu quả.
Mang thai ngoài tử cung là gì?
Mang thai ngoài tử cung hay chửa ngoài tử cung là tình trạng trứng sau khi thụ thai đã làm tổ và phát triển ở một vị trí khác ở bên ngoài niêm mạc tử cung, không phải bên trong tử cung của người mẹ. Tình trạng nghiêm trọng có thể gây xuất huyết dữ dội trong tử cung, có thể đe doạ tính mạng thai phụ nếu không được cấp cứu điều trị kịp thời.
Đối với một thai kỳ bình thường, quá trình thụ thai sẽ xảy ra bên trong đường ống dẫn trứng. Sau đó, trứng đã thụ tinh sẽ đi đến tử cung và làm tổ bên trong thành tử cung. Phôi thai phát triển thành hình thai nhi và sẽ nằm yên bên trong tử cung cho đến khi chào đời.
Những trường hợp phụ nữ mang thai ngoài tử cung, phôi thai sẽ không sống sót và phát triển như bình thường, có khả năng dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề. Thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết, đây cũng là lý do của 3 – 4% số trường hợp chết có liên quan đến thai nghén.
Dấu hiệu thai ở ngoài tử cung
Trong giai đoạn đầu, thai phụ có chửa ngoài tử cung sẽ có những dấu hiệu tương tự thai kỳ bình thường bao gồm rối loạn kinh nguyệt, đau thắt bụng, buồn nôn hoặc đau bụng.
Tuy nhiên, tình trạng thai ở ngoài tử cung sẽ vẫn tiếp tục phát triển trong thai kỳ bình thường. Có thể thai phụ cũng sẽ có kết quả dương tính khi test thai, nhưng sẽ gặp thêm một vài triệu chứng khác lạ sau:
Chảy máu âm đạo kéo dài: Thai phụ có thể ra máu trước khi có thai và chảy máu trong vài ngày liên tiếp (băng huyết). Máu ra đặc, thường có màu nâu, đen. Trường hợp máu chảy từ đường ống dẫn trứng (vòi trứng), thai phụ có thể cảm thấy đau vai hoặc khó đi cầu. Các triệu chứng liên quan khác sẽ phụ thuộc vào chỗ máu chảy và dây thần kinh nào bị ảnh hưởng.
Đau bụng kinh: Thai ngoài tử cung có thể gây ra những triệu chứng đau vùng bụng dưới, đau bụng một bên. Cơn đau thường âm ỉ, đôi khi có cảm giác đau nhói.
“Nếu khối thai còn đang phát triển, nó có thể bị vỡ, gây xuất huyết dữ dội bên trong bụng của thai phụ. Trong trường hợp khẩn cấp, thai phụ có thể gặp phải các đợt đau bụng dữ dội, liên tục, kèm theo những dấu hiệu khác như buồn nôn, chóng mặt hoặc bất tỉnh. Đây là tình trạng nguy cấp, đe doạ đến tính mạng, vì vậy thai phụ phải được chuyển vào viện để được cấp cứu kịp thời “,bác sĩ nhấn mạnh.
>> Xem thêm: 10+ Dấu hiệu sảy thai thường gặp – Nguyên nhân và cách điều trị
Nguyên nhân gây có thai ngoài tử cung
Trong một vài trường hợp, nguy cơ dẫn đến thai ngoài tử cung chưa thể khẳng định chắc chắn. Tuy nhiên, đại đa số thai phụ mắc phải tình trạng trên thường có liên hệ với một trong nhiều lý do như:
- Ống dẫn trứng bị viêm và có mủ khi thai phụ trải qua ngày phẫu thuật hoặc bị nhiễm khuẩn nào đấy;
- Sự biến đổi hoặc phát triển khác thường của buồng trứng;
- Dị dạng bộ phận sinh sản;
- Thai phụ đang mắc phải các tình trạng bệnh lý gây tổn thương đến cấu trúc hoặc chức năng của ống dẫn trứng hoặc bộ phận sinh dục nữ.
Bên cạnh đó, một số yếu tố nguy cơ như:
- Lớn tuổi: Phụ nữ càng già thì nguy cơ có thai ngoài tử cung sẽ cao.
- Tiền sử mắc bệnh lý: Phụ nữ đã từng có một lần mang thai ngoài tử cung thường sẽ có 10% nguy cơ lặp lại tình trạng tương tự trong lần mang thai tiếp theo.
- Nhiễm trùng: Phụ nữ đã từng bị viêm hoặc nhiễm khuẩn ống dẫn trứng, tử cung hoặc phần phụ sẽ có nguy cơ có thai ngoài tử cung cao hơn. Đặc biệt, viêm khung xương chậu (PID) và viêm vòi trứng là hai tình trạng viêm nhiễm ảnh hưởng khá nhiều đến nguy cơ thai chửa ngoài tử cung đối với nữ giới.
- Mắc những bệnh lý lây nhiễm thông qua quan hệ tình dục: Một số bệnh lý viêm nhiễm lây thông qua quan hệ tình dục (STDs) bao gồm vi khuẩn lậu, chlamydia, . ..
- Hút thuốc lá: Thường xuyên sử dụng nicotine cũng dẫn đến việc tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung.
- Đang điều trị hiếm muộn: Việc dùng thuốc kích rụng trứng trong thời gian điều trị hiếm muộn có thể khiến bạn dễ dàng mang thai ngoài tử cung hơn nữa.
- Các dị tật ở ống dẫn trứng: Những dị tật này có thể là bẩm sinh hoặc phẫu thuật sẽ khiến nguy cơ mang thai ngoài tử cung cao hơn nữa.
- Từng phẫu thuật tại khu vực xương chậu: Việc nạo hút thai hoặc phẫu thuật bóc tách tử cung cũng là những yếu tố nguy cơ gây ra tình trạng này.
- Dùng thuốc tránh thai hoặc biện pháp tránh thai (IUD): Việc dùng các thuốc tránh thai có thể làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung.
- Thắt ống dẫn trứng: Thắt ống dẫn trứng là phẫu thuật được thực hiện nhằm giúp phụ nữ tránh thai ngoài tử cung. Tuy nhiên, việc làm trên cũng sẽ khiến nguy cơ thai ngoài tử cung cao lên nếu sau đó thai phụ tiếp tục mang thai.
Tuy nhiên, nên nhớ rằng thai phụ hoàn toàn có thể mang thai ngoài tử cung nếu không có bất ký yếu tố nguy cơ nào nêu trên. Do đó, giới chuyên môn khuyên thai phụ cần tìm ngay trung tâm thăm khám nếu có các triệu chứng khác thường trong thai kỳ nhằm phát hiện kịp thời, có biện pháp điều trị hiệu quả.
Phương pháp chẩn đoán mang thai ngoài tử cung
Những trường hợp nghi vấn mang thai ngoài tử cung, bác sĩ có thể yêu cầu thai phụ thực hiện một vài xét nghiệm nhằm chẩn đoán chuẩn xác tình trạng, cụ thể:
- Thử thai: Bác sĩ có thể yêu cầu thai phụ thực hiện xét nghiệm máu nhằm xác định nồng độ hormone HCG (βhCG) trong máu. HCG là hormone hiếm gặp ở phụ nữ mang thai, vì vậy xét nghiệm máu sẽ cho thấy thai phụ có mang thai hay không. Tuy nhiên, chỉ với xét nghiệm máu sẽ không thể xác định được thai nằm trong hay là ngoài tử cung.
- Siêu âm: Trong trường hợp phát hiện mang thai ngoài tử cung, bác sĩ sẽ thực hiện siêu âm nhằm tìm được giới tính của thai nhi. Kết quả siêu âm của thai phụ sẽ cho biết trong lòng tử cung có hoặc không có mang thai, đồng thời phát hiện được vị trí nhau thai nằm ngoài ống dẫn trứng. Thêm vào đó, phương pháp siêu âm cũng giúp phát hiện và theo dõi tình trạng xuất huyết trong trường hợp thai ngoài tử cung bị chảy máu.
- Các xét nghiệm máu khác: Ngoài xét nghiệm máu nhằm kiểm tra chỉ số HCG, thai phụ có thể được chỉ định thực hiện một số loại xét nghiệm máu đặc biệt nhằm kiểm tra tình trạng thiếu máu, cũng như kiểm tra chất lượng máu trong trường hợp phải ghép máu.
- Nội soi ổ bụng: Nội soi ổ bụng là phương pháp tiên tiến giúp chẩn đoán thai nằm ngoài tử cung rất nhanh và chính xác. Trong trường hợp thai ngoài tử cung, nội soi ổ bụng sẽ phát hiện được một phần ống dẫn trứng sưng to, tím đen. Đó có thể là mang thai ngoài tử cung.
Thai ngoài tử cung có sao không?
Theo bác sĩ cho biết, việc mang thai ngoài tử cung nếu không được phát hiện ra và điều trị sớm có thể dẫn đến nhiều hậu quả nguy hiểm sau:
- Chảy máu trong: Túi thai ngoài tử cung nếu vỡ sẽ khiến thai phụ bị xuất huyết trong ồ ạt. Điều này là vô cùng nghiêm trọng, có thể uy hiếp sinh mạng thai phụ nếu không được cấp cứu điều trị kịp thời.
- Tổn thương ống dẫn trứng: Việc điều trị trễ sẽ gây tổn hại nghiêm trọng ống dẫn trứng, làm tăng nghiêm trọng hơn nguy cơ thai ngoài tử cung cho các lần mang thai tiếp theo.
- Trầm cảm: Cơn shock từ tâm lý bị sảy thai cùng nỗi lo sợ cho các lần mang thai tiếp trong tương lai có thể khiến thai phụ lâm vào tình trạng trầm cảm, stress nặng.
>> Xem thêm: Viêm cổ tử cung: Nguyên nhân do đâu và cách phòng ngừa
Có thai ngoài tử cung phải làm sao?
Thai ngoài tử cung không thể phát triển được, không thể đẻ thường cũng như chưa thể di chuyển khối thai quay trở lại với tử cung, vì vậy cần được loại bỏ nhằm tránh những tai biến ảnh hưởng đến sức khoẻ thai phụ.
Tuỳ thuộc theo từng tình trạng thai phụ gặp phải, kích thước và tình hình cụ thể của khối thai (khối thai ngoài tử cung đã vỡ hay chưa) các bác sĩ sẽ có tư vấn và chỉ định phương pháp điều trị thích hợp, có thể điều trị dùng thuốc, phẫu thuật nội soi hoặc phẫu thuật mở bụng.
Điều trị bằng thuốc
Đối với những trường hợp thai ngoài tử cung được chẩn đoán sớm, có kích thước nhỏ (đường kính không hơn 3 cm) và không bị vỡ sẽ được điều trị bởi thuốc.
Loại thuốc được sử dụng nhiều nhất đối với trường hợp trên là Methotrexate, có tác dụng ức chế quá trình hình thành – phát triển của tế bào, giúp khối thai tự động tiêu biến sau 4 – 6 tuần điều trị. Methotrexate sẽ được sử dụng theo dạng uống. Sau khi điều trị, thai phụ cần được kiểm tra, làm xét nghiệm HCG nhằm đánh giá kết quả của điều trị. Nếu kết quả xét nghiệm HCG không đáp ứng kỳ vọng, bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng thuốc, chỉ định thực hiện phẫu thuật theo một số trường hợp nhất định.
Trong thời gian điều trị, thai phụ có thể gặp phải một vài tác dụng phụ của thuốc bao gồm buồn nôn, ói, táo bón, tiêu chảy, loét dạ dày, rụng tóc, tiêu chảy, gặp vấn đề với thị giác. .. Một số tác dụng phụ ít gặp hơn như suy tim, suy gan, suy thận.
Sau khi điều trị, thai phụ cần kiêng việc mang thai lại trong ít nhất 3 tháng hoặc dài hơn nữa theo chỉ định và tư vấn của bác sĩ.
Điều trị bằng phẫu thuật
Tuỳ từng trường hợp bệnh cụ thể bác sẽ sẽ tư vấn và hướng dẫn thai phụ sử dụng biện pháp phẫu thuật nội soi hoặc phẫu thuật mở bụng nhằm loại bỏ khối thai ngoài tử cung.
Phẫu thuật nội soi
Phẫu thuật nội soi được áp dụng đối với trường hợp khối thai có kích thước to nhưng không bị vỡ. Hai loại phẫu thuật nội soi được áp dụng nhiều nhất là phẫu thuật mở thông vòi trứng và phẫu thuật cắt bỏ vòi trứng.
Trong phẫu thuật mở thông vòi trứng, khối thai ngoài tử cung sẽ được loại bỏ, vòi dẫn trứng cũng được bảo toàn. Còn đối với phẫu thuật cắt bỏ vòi trứng, toàn bộ khối thai cùng vòi trứng sẽ được loại bỏ.
Cần lưu ý rằng phụ nữ hoàn toàn có thể mang thai ngay kể cả khi đã cắt bỏ đường ống dẫn trứng. Trường hợp cả hai vòi trứng cùng bị cắt bỏ thì kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) vẫn là giải pháp tối ưu giúp phụ nữ mang thai và có con.
Phẫu thuật mở bụng
Những trường hợp thai ngoài tử cung phát triển to và bị vỡ, gây rối xuất huyết âm đạo nặng sẽ buộc cần thực hiện phẫu thuật mở bụng để điều trị. Thông thường, đường ống dẫn trứng đối với trường hợp trên đã bị hỏng nên cần được loại bỏ.
Chăm sóc sau phẫu thuật
Bác sĩ sẽ tư vấn thêm giúp bệnh nhân về chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật. Quan trọng nhất, bệnh nhân cần giữ gìn vết mổ sạch, khô thoáng khi vết thương khép lại. Đồng thời, bệnh nhân cần phải vệ sinh vết mổ mỗi tối nhằm đảm bảo vết thương không bị nhiễm khuẩn.
Các triệu chứng cho thấy nhiễm khuẩn vết mổ gồm:
- Đỏ, sưng nề;
- Chảy máu rất nhiều hoặc không liên tục;
- Chảy nước có mùi tanh tại vết mổ;
- Cảm giác hơi đau khi sờ vào.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể bị xuất huyết tử cung nhẹ do cục máu đông. Tình trạng trên có thể kéo dài cho đến 6 tuần tính từ thời điểm phẫu thuật. Do đó, nhằm hạn chế ảnh hưởng lên vết mổ và chăm sóc sức khoẻ hiệu quả hơn nữa, bệnh nhân cần chú ý các vấn đề sau:
- Uống nhiều nước lọc giúp phòng ngừa tình trạng táo bón;
- Nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt, đặc biệt trong tuần đầu sau phẫu thuật;
- Không xách, mang, khuân vác đồ vật nặng nề;
- Không quan hệ tình dục và sử dụng tampon cho đến khi được sự đồng ý của bác sĩ;
- Không thụt rửa hậu môn;
- Thông báo ngay cho bác sĩ nếu triệu chứng đau nhức nặng hơn hoặc có các triệu chứng lạ khác.
Phòng tránh mang thai ngoài tử cung
Theo bác sĩ tư vấn, phụ nữ vẫn có thể phòng tránh thông qua việc điều chỉnh chế độ ăn uống, giữ gìn khả năng sinh sản tốt. Một số phương pháp phụ nữ có thể áp dụng là:
Quan hệ tình dục lành mạnh, hạn chế số bạn tình: Việc này sẽ góp phần giảm nguy cơ nhiễm những bệnh lây thông qua quan hệ tình dục, giảm nguy cơ viêm vùng kín và mang thai ngoài tử cung.
Không hút thuốc lá: Phụ nữ cần loại bỏ việc hút thuốc lá, cũng như hạn chế việc hút thuốc lá thụ động nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ thai ngoài tử cung.
Khám phụ khoa định kì, tầm soát STDs định kỳ: Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời các vấn đề viêm nhiễm hoặc những bệnh phụ khoa sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh tật.
Không dùng thuốc ngừa thai thường xuyên: Các bác sĩ khuyến cáo, phụ nữ sử dụng nhiều thuốc tránh thai có thể khiến gia tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung.
Những câu hỏi thường gặp về tình trạng thai ngoài tử cung
Mang thai ngoài tử cung là một trong các biến chứng thai nghén cực kỳ nguy hiểm, vì vậy thai phụ cần có các hiểu biết cần thiết nhằm có hướng xử trí phù hợp, tránh các biến chứng nguy hiểm tác động tiêu cực lên sức khoẻ thai nhi và tính mạng.
Thai ngoài tử cung tự tiêu thế nào?
Thông thường, khi phát hiện có thai ngoài tử cung, thai phụ sẽ được điều trị dùng thuốc hoặc phẫu thuật nhằm tiêu diệt khối thai, đồng thời ngăn chặn khối thai phát triển, khiến nó tự động biến mất. Tuy nhiên, có một vài trường hợp thai ngoài tử cung có thể tự động tiêu mà không cần bất cứ biện pháp điều trị nào. Điều tương tự sẽ diễn đến khi khối thai bé (dưới 3 cm), mức độ hormone thai kỳ thấp, không có mô nào nuôi dưỡng thai. Lúc này thai sẽ không có nhiều cơ hội để tiếp tục phát triển và sẽ tự động tiêu dần.
Mặc dù thai ngoài tử cung có nguy cơ thoái triển và tự tiêu, tuy nhiên các bác sĩ khuyên thai phụ cần tuân thủ chặt chẽ theo chỉ dẫn của bác sĩ. Trường hợp có dấu hiệu xuất huyết bất thường, đau nhói ở một bên bụng dưới. .. thai phụ cần đi thăm khám ngay.
Thai ngoài tử cung thì niêm mạc tử cung có dày hơn không?
Niêm mạc tử cung (hay thường gọi là thanh niêm mạc tử cung) là phần niêm mạc bao phủ hoàn toàn mặt bên trong tử cung. Lớp niêm mạc có ý nghĩa vô cùng đặc biệt đối với việc thụ thai và mang thai của phụ nữ. Niêm mạc tử cung dày hơn là quá trình chuẩn bị cần thiết giúp trứng được thụ thai và làm tổ tại tử cung, do đó niêm mạc cũng sẽ dày hơn khi thai phụ mang thai ngoài hay là nội tử cung.
Đối với trường hợp thai ngoài tử cung, trứng đã thụ tinh không hề làm tổ bên trong tử cung mà sẽ “đóng đô” tại vị trí khác trong ổ bụng. Tuy nhiên, dù cho trứng có về tử cung hay là không thì dưới ảnh hưởng tác động của những hormone giới tính, niêm mạc tử cung cũng sẽ dày hơn và biến đổi kết cấu nhằm giúp rau thai cùng phôi thai phát triển.
>> Xem thêm: Buồng trứng đa nang là bệnh gì? Nguyên nhân, 1 số triệu chứng và cách điều trị
Phát hiện thai ngoài tử cung vào tuần thứ bao nhiêu?
Thai ngoài tử cung có thể được phát hiện ở tuần lễ thứ 5 – 8 của thai kỳ. Do đó, nếu phụ nữ có những triệu chứng của mang thai bao gồm rối loạn kinh nguyệt, gia tăng nhiệt độ, đau tức ở ngực. .. hoặc que thử thai hiển thị 2 vạch thì cần tiến hành khám ngay nhằm biết chắc chắn bản thân có mang thai hay là không, cũng có thể xác định được vị trí làm tổ của thai, đồng thời phát hiện dấu hiệu thai ngoài tử cung để có hướng xử trí kịp thời.
Thai ngoài tử cung bao lâu thì vỡ?
Việc biết được thai ngoài tử cung bao lâu mới vỡ là vô cùng khó khăn, tuỳ thuộc theo vị trí khối thai, quá trình phát triển của thai nhi cũng như thể trạng và sức khoẻ của mỗi thai phụ.
Thai ngoài tử cung vỡ sẽ xảy ra nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm, khiến mẹ thai bị thiếu máu, tổn thương các bộ phận sinh dục, đe doạ đến việc mang thai trong tương lai, có thể nguy hiểm tính mạng thai phụ. Do đó, khi được xác định bị bệnh lý, thai phụ cần tuân thủ theo phác đồ chăm sóc và điều trị của bác sĩ nhằm hạn chế mắc phải biến chứng nguy hiểm.
Thai ngoài tử cung có phải phẫu thuật không?
Phẫu thuật là một loạt những biện pháp sử dụng nhằm điều trị thai ngoài tử cung, cụ thể là khi thai phát triển to hoặc bị vỡ, dẫn đến xuất huyết trong ổ bụng. Tuỳ theo từng trường hợp bệnh các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật nội soi hoặc phẫu thuật hở ổ bụng nhằm điều trị cho người bệnh.
Bị thai ngoài tử cung khi nào có thể mang thai lại?
Phần lớn phụ nữ có thai ngoài tử cung sẽ mang thai bình thường từ 3 – 4 tháng sau khi điều trị. Trường hợp phải can thiệp phẫu thuật, người bệnh có thể mang thai bình thường từ 6 tháng – 1 năm tính sau khi làm lành vết thương phẫu thuật. Tuy nhiên, thể trạng của từng phụ nữ là khác nhau, vì vậy khuyên phụ nữ chỉ được mang thai khi đã hoàn toàn bình phục và mạnh khoẻ nhằm bảo vệ tính mạng cho cả mẹ và con. Tốt nhất là hãy hỏi ý kiến bác sĩ về thời điểm mang thai hợp lý, đồng thời thực hiện những xét nghiệm cần thiết trước khi mang thai.
Mang thai ngoài tử cung là trường hợp hy hữu không ai muốn sảy thai. Vì vậy, nếu mắc phải trường hợp trên, chị em phụ nữ không cần quá lo lắng mà nên chú ý quan tâm cơ thể, ăn uống cùng nghỉ ngơi hợp lý nhằm sức khoẻ nhanh chóng phục hồi. Khi đã chuẩn bị mang thai trở lại, nên hỏi chủ ý bác sĩ các phương pháp nhằm có một thai kỳ mạnh khoẻ, an toàn bạn nha!
