Buồng trứng đa nang (PCOS) là bệnh lý phụ khoa dẫn đến tình trạng rối loạn thăng bằng nội tiết tố và không những suy giảm chức năng sinh sản còn làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nghiêm trọng khác. Vậy nguyên nhân, những triệu chứng hay gặp cùng cách chữa trị hữu hiệu hội chứng trên là như thế nào?
Buồng trứng đa nang là như thế nào?
Buồng trứng đa nang (tiếng Anh là Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) là một chứng rối loạn nội tiết tố hay gặp đối với phụ nữ thuộc lứa tuổi sinh sản. Bệnh gây nhiều ảnh hưởng đến buồng trứng khiến chu kì kinh nguyệt bị gián đoạn và tăng nồng độ nội tiết tố nam testosterone dẫn đến xuất hiện nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng.

Thống kê cho thấy, có từ 2,2 – 26,7% phụ nữ thuộc lứa tuổi sinh sản (15 – 44 tuổi) mắc hội chứng đa nang buồng trứng. Và nhiều người trong số họ không hay biết bản thân mắc bệnh mà không chữa trị kịp thời dẫn đến nhiều hậu quả.
8 dấu hiệu buồng trứng đa nang hay gặp
Ở một vài phụ nữ, những dấu hiệu đa nang buồng trứng có thể xuất hiện khá nhanh ngay trong chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Tuy nhiên, đối với phần lớn những phụ nữ thì triệu chứng bệnh chỉ được nhận biết khi phụ nữ gặp rắc rối trong việc sinh sản.
Các triệu chứng của bệnh hay gặp nhất là:
>> Xem thêm: Ung thư buồng trứng : Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Kinh nguyệt không đều đặn
Chu kỳ kinh nguyệt không đều đặn và hay dài khác thường là dấu hiệu hay gặp nhất của hội chứng buồng trứng đa nang. Nguyên nhân do chu kỳ rụng trứng gặp trở ngại nên làm cho màng âm đạo không giãn rộng mỗi tháng. Bên cạnh đó, cổ tử cung phải trưởng thành và nuôi dưỡng qua một quãng đường kéo dài nên dẫn đến lượng máu trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt có thể nhiều hơn thông thường.
Lông tóc mọc vượt ngưỡng (hiện tượng rậm lông)
Hơn 70% phụ nữ mắc hội chứng trên gặp tình trạng “rậm lông” trên mặt, lưng, bụng và ngực. Mặt khác, nhiều người cũng gặp cả tình trạng hói đầu khi nang tóc suy yếu khiến tóc rụng nhiều trở nên mỏng và thưa thớt hơn. Cả hai hiện tượng trên điều bắt nguồn do quá trình tăng đột biến của hormone nam trong cơ thể.
Béo phì
Có đến 80% phụ nữ mắc đa nang buồng trứng gặp phải tình trạng dư cân hoặc béo phì.
Da mặt sần sùi và xuất hiện mụn ẩn
Nồng độ nội tiết tố nam tăng sẽ khiến da đổ nhiều dầu nhờn hơn thông thường và dẫn đến xuất hiện mụn trứng cá tại những vùng mặt và lưng hoặc bụng. ..
Thâm da
Cơ thể xuất hiện những vùng da tối hơn và những vùng có nhiều nếp nhăn ở vùng nách hoặc vùng háng và vùng dưới cánh tay.
Nhức đầu
Một số người có thể gặp triệu chứng đau đầu bởi tình trạng rối loạn hormone.
Cơ thể phát triển bất thường
Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang sẽ thường thấy bồn chồn và lo lắng. Tình trạng bệnh nặng có thể gây trầm cảm.
Cảm thấy đau và sưng tại vùng bụng dưới
Khi mắc hội chứng này, phụ nữ có thể gặp phải các đợt đau bụng ở mức nhẹ đến trung bình (giống với chứng đau bụng quằn quại), đôi khi thấy đau cả vùng bụng, vùng xương chậu và lưng dưới.
Nguyên nhân gây đa nang buồng trứng
Hiện nay cũng không biết chính xác nguyên nhân gây bệnh hội chứng buồng trứng nhiều nang. Tuy nhiên, các bác sĩ cho biết bệnh lý có thể xuất phát do những nguyên nhân như:
Kháng insulin
Insulin là một dạng hormone được tuyến tuỵ sản sinh ra có tác dụng chuyển đổi carbohydrate và lipid trở thành điện năng để cơ thể làm việc. Insulin cũng là yếu tố duy nhất trong cơ thể có thể làm thay đổi nồng độ glucose trong máu.
Thống kê cho thấy rằng có đến 70% phụ nữ mắc bệnh có hiện tượng kháng insulin – tức là những mô bên trong cơ thể phụ nữ không dùng insulin một cách đúng đắn. Khi ấy, lượng glucose trong máu tăng vọt và khiến cơ thể tăng sản sinh insulin nhiều lên. Chính lượng insulin thừa sẽ kích thích buồng trứng tăng sản sinh nhiều nội tiết tố nam giới hơn gây trở ngại cho quá trình rụng trứng.
Béo phì cũng là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng kháng insulin. Cả béo phì và kháng insulin cùng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường típ 2.
Di truyền
Các nhà nghiên cứu cho thấy rằng gen có liên hệ mật thiết với hội chứng đa nang buồng trứng và vì vậy nếu trong nhà có mẹ hoặc chị mắc hội chứng buồng trứng thì nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
Chế độ ăn uống
Giả thuyết cho rằng một thói quen ăn rất nhiều carbohydrate có thể là nguyên nhân chính dẫn đến hội chứng đa nang buồng trứng.
Đa nang buồng trứng có nguy hiểm không?
Theo nghiên cứu cho thấy nếu hàm lượng Androgen cao hơn thông thường đối với người bị đa nang buồng trứng sẽ ảnh hưởng đến chức năng sinh dục và nhiều vấn đề sức khoẻ khác.
Các biến chứng hay gặp của hội chứng buồng trứng bao gồm:
Không thể mang thai
Hội chứng buồng trứng đa nang sẽ làm chậm quá trình rụng noãn và làm giảm khả năng đậu thai. Đây được xem là một trong các yếu tố vô sinh hiếm muộn cho phụ nữ.

Hội chứng mãn kinh
Đa nang buồng trứng có thể dẫn đến rối loạn chức năng nội tiết bao gồm tình trạng tăng huyết áp và đường máu cao, cholesterol HDL thấp và cholesterol LDL cao. .. làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch, tiểu đường típ 2 và đột quỵ. ..
>> Xem thêm: 10+ Dấu hiệu sảy thai thường gặp – Nguyên nhân và cách điều trị
Hội chứng ngưng thở lúc ngủ
Ngưng thở khi ngủ là tình trạng dừng thở trong một thời gian nhất định trong lúc ngủ và tái diễn vài lần vào ban đêm. Tình trạng trên hay gặp đối với phụ nữ dư cân hoặc béo phì. Đặc biệt là phụ nữ béo phì mắc hội chứng PCOS sẽ có nguy cơ mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ cao hơn 5 – 10 lần so với người khoẻ mạnh.
Ung thư nội mạc tử cung
Sau thời gian khoảng 14 ngày rụng trứng thì niêm mạc tử cung sẽ bong ra. Nếu trứng không rụng đều đặn mỗi tháng thì phần niêm mạc tử cung sẽ không bóc ra mà còn dày hơn và làm tăng nguy cơ bị ung thư nội mạc tử cung.

Phiền muộn
Sự thay đổi nội tiết tố dẫn đến tình trạng những triệu chứng như hói tóc, rụng râu, nám sạm và tăng cân. .. sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ và tâm lý của người phụ nữ. Họ sẽ hay lo âu và phiền muộn, nếu tình trạng bệnh nặng có thể dẫn đến trầm cảm.
Cam kết bảo mật thông tin cá nhân khách hàng – Thông tin cá nhân của khách hàng được cam kết bảo mật tuyệt đối theo chính sách bảo vệ thông tin cá nhân . Việc thu thập và sử dụng thông tin của mỗi thành viên chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của khách hàng đó trừ những trường hợp pháp luật có quy định khác. – Không sử dụng, không chuyển giao, cung cấp hay tiết lộ cho bên thứ 3 nào về thông tin cá nhân của thành viên khi không có sự cho phép đồng ý từ thành viên.Chẩn đoán buồng trứng đa nang
Để chẩn đoán hội chứng buồng trứng đa nang, bác sĩ sẽ kiểm tra những vấn đề cơ bản về triệu chứng và tình trạng sức khoẻ hiện tại cùng lịch sử bệnh lý của người bệnh cùng gia đình. Các câu hỏi thông thường đề cập về chu kỳ kinh nguyệt và sự thay đổi cân nặng theo một quãng thời gian cố định.
Bên cạnh đó, bác sĩ kiểm tra những triệu chứng bất thường về mụn trứng cá và sự xuất hiện của chúng như tình trạng đề kháng insulin và một số triệu chứng khác thường có thể người bệnh gặp phải. Dựa trên kết quả khám, bác sĩ sẽ tiến hành làm những xét nghiệm cận lâm sàng sau:
- Xét nghiệm máu: kiểm tra và xét nghiệm hàm lượng hormone, qua xét nghiệm bác sĩ sẽ xác định được những nguyên nhân gây rối loạn kinh nguyệt hoặc tăng Androgen giống PCOS. Ngoài ra, xét nghiệm máu cũng cho biết mức độ hấp thu glucose, lượng cholesterol và triglyceride lúc đói.
- Siêu âm: Qua kết quả siêu âm, bác sĩ có thể biết được tình trạng hiện tại của buồng trứng và bề dày của niêm mạc tử cung.

Trong tình huống được chẩn đoán mắc hội chứng đa nang buồng trứng thì người bệnh có thể được yêu cầu làm những xét nghiệm chuyên sâu nhằm phát hiện ra biến chứng. Các xét nghiệm thêm bao gồm:
- Kiểm tra huyết áp và dung nạp glucose, mức cholesterol và triglycerid định kỳ.
- Tầm soát trầm cảm và lo lắng.
- Tầm soát hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Điều trị buồng trứng đa nang thế nào và trong bao lâu?
Buồng trứng đa nang có thể ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khoẻ, tinh thần và đời sống người bệnh. Do đó, ngay khi được chẩn đoán mắc hội chứng buồng trứng nang người bệnh nên có biện pháp điều trị càng nhanh càng tốt theo chỉ định điều trị của bác sĩ. (5)
Tuỳ theo tình trạng bệnh lý, sức khoẻ tổng quát cùng mức độ thích ứng với từng biện pháp điều trị để người bệnh được chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Quá trình điều trị thông thường khởi đầu với việc điều chỉnh chế độ sống và thay đổi nếp ăn uống lành mạnh bao gồm giảm cân, ăn kiêng và tập thể dục.
- Giảm cân
Nghiên cứu cho biết rằng việc giảm 5 – 10% khối lượng nội tạng có thể giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và cải thiện các triệu chứng PCOS. Thêm vào đó việc giảm cân cũng giúp cải thiện mức cholesterol và giảm insulin giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch và tiểu đường.

- Ăn kiêng
Một chế độ ăn giảm carbohydrate có lợi cho cả việc giảm cân và giảm mức insulin bên trong những người bị đa nang buồng trứng. Chế độ ăn kiêng có mức đường máu (GI) thấp cũng giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt hiệu quả hơn so với chế độ ăn kiêng thường.
- Tập thể dục
Một số nhà nghiên cứu kết luận rằng, việc tập thể dục với tần suất trung bình trong khoảng 30 phút mỗi ngày và tập thể dục tối thiểu 3 ngày mỗi tuần sẽ giúp phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng giảm cân. Ngoài ra, tập thể dục cũng giúp cải thiện quá trình rụng trứng tăng mức insulin cho phụ nữ.
- Sử dụng thuốc
Đa nang buồng trứng có thể được điều trị với những nhóm thuốc như:
Thuốc tránh thai: Dùng thuốc tránh thai phối hợp với estrogen và progestin mỗi ngày giúp cân bằng hormone trong cơ thể người bệnh giúp điều hoà sự rụng trứng và làm giảm những dấu hiệu PCOS và ngăn ngừa ung thư nội mạc tử cung. Người bệnh có thể dùng tấm lót tránh thai hoặc dụng cụ tử cung thay cho thuốc.
Metformin (Glucophage hoặc Fortamet): Giúp điều trị PCOS bằng việc tăng nồng độ insulin. Các nhà khoa học đã chứng minh được khi dùng Metformin cùng với tập luyện và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng sẽ giúp người bệnh giảm cân, giảm nồng độ insulin trong máu giúp giảm rối loạn kinh nguyệt hiệu quả như không dùng thuốc.
Clomiphene (Clomid): Cũng là nhóm thuốc có tác dụng kích thích buồng trứng được dùng nhằm tăng rụng trứng giúp phụ nữ bị hội chứng PCOS có thể mang thai.
Các phương pháp tẩy lông: Một số phương pháp điều trị có thể giúp người bệnh ngăn ngừa sự phát triển lông rậm như tẩy sạch phần lông phát triển rậm bởi PCOS. Kem Eflornithine (Vaniqa) là một dạng thuốc theo toa có tác dụng làm giảm sự phát triển của lông. Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng phương pháp tẩy lông mặt bằng laser hoặc điện phân để giúp xoá bỏ lớp lông không cần thiết trên khuôn mặt và cơ thể.
Khuyến cáo người bệnh không được tự dùng thuốc khi không có ý kiến của bác sĩ để tránh những biến chứng nghiêm trọng từ tác dụng phụ của thuốc.
- Phẫu thuật nội soi buồng trứng
Trong một vài tình huống đặc biệt, bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để phục hồi chức năng sinh dục ở người bệnh khi những phương pháp điều trị nội khoa không có tác dụng.
Bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật bụng hoặc mổ cắt buồng trứng để phần mặt buồng trứng lộ rộng thuận tiện khi rụng noãn hoặc mở thêm các lỗ nhỏ trên buồng trứng (phẫu thuật cắt góc buồng trứng) để làm giảm lượng hormone nam và thúc đẩy sự rụng trứng.
Mặc dù phương pháp phẫu thuật sẽ có kết quả chậm tuy nhiên khoảng 50% số phụ nữ có thể mang thai trong khoảng 1 năm tính sau khi phẫu thuật.
- Thụ tinh ống nghiệm IVF
Một phương pháp điều trị nữa giúp người bệnh bị hội chứng đa nang buồng trứng có thể mang thai là thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Bác sĩ sẽ thực hiện sử dụng trứng và tinh trùng của người bệnh, thụ tinh tại ống nghiệm nhằm hình thành nên phôi thai. Sau thụ tinh, phôi thai được chuyển đến buồng trứng của vợ nhằm phôi phát triển.
Cách phòng ngừa hội chứng buồng trứng đa nang
Bác sĩ cho rằng, dù hiện tại chưa thể chẩn đoán được căn nguyên của hội chứng buồng trứng đa nang, tuy vậy, chị em phụ nữ vẫn có thể ngăn ngừa bệnh lý cũng như những biến chứng nghiêm trọng của nó bằng cách thay đổi thói quen sống và ăn uống khoa học để nâng cao chất lượng sống ngày. Cụ thể là:
Duy trì cân nặng lý tưởng: Giảm cân và giữ được cân nặng lý tưởng sẽ giúp phụ nữ có hệ miễn dịch khoẻ mạnh hơn và giảm tác động xấu của bệnh đến cơ thể. Khuyến cáo phụ nữ cần hỏi tư vấn của bác sĩ hoặc chuyên viên dinh dưỡng để được tư vấn chế độ ăn kiêng phù hợp và đồng thời có biện pháp điều chỉnh cân nặng theo ý muốn.
Hạn chế carbohydrate: Một chế độ ăn kiêng giàu calo và nhiều carbohydrate sẽ làm gia tăng lượng insulin. Do đó, nên giảm hàm lượng carbohydrate khỏi chế độ ăn uống.
Tập thể dục đều đặn: Nếu thường xuyên luyện tập thể dục thể thao một cách lành mạnh và thường xuyên sẽ giúp điều trị và ngăn ngừa hiện tượng đề kháng insulin, giúp duy trì cân nặng và phòng ngừa bệnh đái tháo đường.
Khám phụ khoa định kỳ: Khám phụ khoa định kỳ giúp nhận biết những triệu chứng của bệnh đái tháo đường nhanh chóng, thậm chí khi bệnh không có triệu chứng rõ rệt. Không những vậy, khám phụ khoa định kỳ cũng giúp tầm soát, điều trị sớm và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng của nhiều bệnh phụ khoa nguy hiểm. Do đó, các bác sĩ sản phụ khoa khuyến cáo chị em phụ nữ cần khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Các câu hỏi thường gặp về hội chứng buồng trứng đa nang
1. Tại sao bị buồng trứng đa nang nhưng kinh nguyệt vẫn đều?
Chu kỳ kinh nguyệt thất thường là triệu chứng điển hình nhất của hội chứng đa nang, người bệnh có thể thấy máu kinh nguyệt quá nhiều hoặc rất ít, kinh chậm hoặc đôi khi vô kinh. ..
Tuy nhiên cũng có trường hợp phụ nữ mắc bệnh lại có kinh nguyệt đều mỗi tháng. Nguyên nhân là người bệnh bị đa nang một bên buồng trứng ở mức trung bình và buồng trứng bên kia mà đang làm việc tốt nên khả năng sản sinh hormone estrogen bình thường và chu kì kinh nguyệt không bị gián đoạn.
>> Xem thêm: 5 bệnh lý thường gặp ở cổ tử cung: Nguyên nhân và cách phòng ngừa
2. Phụ nữ mập có bị buồng trứng đa nang không?
Hầu hết phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng là dư cân hoặc béo phì. Tuy nhiên, cũng có trường hợp không cân xứng hoặc gầy yếu mắc bệnh. Do đó, muốn biết chính xác mình có mắc hội chứng buồng trứng hay không thì phụ nữ cần khám bác sỹ chuyên môn sẽ được tư vấn chẩn đoán và điều trị sớm.
3. Buồng trứng đa nang có con được không?
Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng nhiều nang cũng có cơ hội mang thai và có con bình thường, nhưng khả năng mang thai sẽ thấp hơn so với phụ nữ khoẻ mạnh. Trường hợp bệnh lâu dài không được điều trị sớm và đúng cách thì nguy cơ vô sinh – hiếm muộn sẽ tăng lên. Chính vì vậy, ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ thì phụ nữ cần khám sớm để được hỗ trợ điều trị kịp thời.
4. Buồng trứng đa nang 2 bên có di truyền không?
Đa nang buồng trứng 2 bên là tình trạng ở hai bên buồng trứng cùng phát triển nhiều nang trứng có kích cỡ khác nhau. Các nang nhỏ không phát triển được sẽ cản trở việc gặp noãn để thụ tinh và tạo thai kỳ.
Dù là đa nang buồng trứng 1 bên hay là 2 bên nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách đều có nguy cơ suy giảm chức năng sinh dục cùng nhiều bệnh lý nghiêm trọng khác bao gồm tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tim mạch và đột quỵ. .. Thêm vào đó, viêm nang buồng trứng 2 bên cũng tăng nguy cơ vô sinh – hiếm muộn. Tuy vậy, nếu được điều trị đúng cách người bệnh hoàn toàn có thể mang thai và sinh con tự nhiên.
5. Buồng trứng đa nang có cần phẫu thuật không?
Trong trường hợp những phương pháp điều trị trên không có tác dụng thì bác sỹ sẽ tiến hành phẫu thuật nội soi điều trị buồng trứng nhiều nang nhằm tăng khả năng thụ thai và mang thai cho phụ nữ.
Hiện nay, những phương pháp phẫu thuật điều trị buồng trứng nhiều nang bao gồm: cắt cạnh buồng trứng hoặc khoét múi cam nhằm kích thích rụng trứng hoặc thủ thuật châm điểm buồng trứng thúc đẩy quá trình phóng noãn. .. hoặc phẫu thuật laser đốt điểm buồng trứng. Phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn, mang tới kết quả cao, hạn biến chứng trong và ngoài phẫu thuật đang được khuyến khích áp dụng.
6. Khi nào phụ nữ cần phải khám PCOS?
Chị em phụ nữ cần thăm khám phụ khoa định kì và nên đến ngay bệnh viện chuyên khoa khám càng sớm càng tốt khi có những triệu chứng:
- Trễ kinh nhưng không phải là mang thai.
- Có những triệu chứng của PCOS như mụn nổi nhiều trên má và toàn thân, thường cảm giác buồn chán hoặc không ăn và giảm cân không có nguyên nhân.
- Vợ chồng quan hệ thường xuyên và không dùng bất kỳ phương pháp nào nhưng sau 12 tháng mà không mang thai.
Buồng trứng đa nang là một trong các nguyên nhân chính gây vô sinh – hiếm muộn cho phụ nữ. Do đó các bác sĩ khuyên chị em phụ nữ cần thăm khám phụ khoa định kì 6 tháng/lần, và đến ngay cơ quan y tế khi có các triệu chứng bất thường nhằm được điều trị sớm và phòng ngừa biến chứng nặng.